KÖPEKLERDE LYME (BORRELİOSİS) HASTALIĞI : KÖPEK VE İNSANLARDA KENE KAYNAKLI BAKTERİYEL BİR HASTALIK

Hayvanlardan insanlara geçen hastalıklar (zoonozlar) incelendiğinde karşımıza kabarık bir tablo çıkmaktadır. Bu zoonozlar; viral, bakteriyel, paraziter ve mikotik kökenli olabilirler. Bu hastalıklardan bir kısmı öldürücü ve geri dönüşümsüz hasarlar yapabileceği gibi, bir kısmı da çok yaygın olmayıp mevsimsel yada hastalığı nakleden vektörlerin karakterleri ile ilgili olabilmektedir. Bu zoonoz hastalılardan biride kene kaynaklı, bakteriyel bir hastalık olan Lyme Hastalığıdır.

Lyme hastalığı köpek sahipleri tarafından klasik köpek hastalıkları içerisinde çok fazla bilinmeyen, fakat insan sağlığını da tehdit eden, kenelerle nakledilen bakteriyel bir hastalıktır. İlk kez ABD Lyme bölgesinde insanlarda tanımlandığı için Hastalık Lyme Hastalığı olarak adlandırılmıştır.

Lyme hastalığı, bakterilerden , Borrelia burgdorferi denilen bir grup Borrelia cinsi spiroketlerin sebep olduğu bir hastalıktır. Bu bakteriler köpeklere ve insanlara, kenelerle ve özellikle İxodes soyundaki keneler aracılığı ile nakledilirler.

Doğada Lyme hastalığı etkeni olan bakteriler birçok memeli, kuş ve fare gibi sürüngenlerde doğal olarak bulunurlar. Kenelerin beslenmek için bu canlılara tutunması ve kan emmesi sonucunda hastalık etkenleri kene bünyesine dahil olur. Hastalık etkenlerini taşıyan kenelerin, köpek ve insanlara tutunması ve ısırıp kan emmesi ile söz konusu bakteriler vücuda alınır. Köpekler arasında direkt olarak hastalığın nakledildiğine dair bir bilgi henüz bilinmemektedir. Bu haliyle hastalığın oluşabilmesi için köpeklerin, kene tarafından ısırılması ve bu kenelerin kan emmesi gerekmektedir. Keneler bulaşık bölgelerde bulunan çeşitli kuşlardan ve memelilerden kan emerler ve hastalığı alırlar. Kene kan emip doyduktan sonra yere düşer ve binlerce yumurta yumurtlar. Yumurtadan çıkan bireyler otlara tutunarak kan emebileceği diğer canlıları beklerler. Uygun bir canlıya tutunduktan sonra bu canlıdan beslenmek için kan emmeye başlar. Kan emme sırasında sindirim sisteminde bulunan bakteriler de kenenin tükürük bezlerine gelir. Böylece hastalık etkenleri nakledilmiş olur. Bakteriler köpek yada insan vücuduna girdikten sonra lenf bezlerine daha sonrada asıl yerleşecekleri doku ve organlara yerleşerek çoğalırlar ve hastalık belirtilerinin ortaya çıkmasına neden olurlar.

Hastalık ile ilgili bir şüphe varsa öncelikle kenelerin aktif olduğu mevsimin ve coğrafik çevrenin düşünülmesi gerekir. Keneler 27 oC ve üzeri ısılarda aktif olurlar. Bölgelere göre değişmekle beraber hastalık Sonbahar, ilkbahar ve Yaz mevsimlerinde görülmektedir. Hastalığı naklettiği bildirilen İxodes cinsi keneler nispeten daha yüksek rakımlı, ormanlık, yeşillik arazilerde daha çok görülmektedir. Hastalığın uzak bölgelere yada riskin daha az olduğu bölgelere taşınması, kuşların ve diğer memelilerin geniş alanlarda hareketi ile ilgili olabilmektedir.

Köpeklerde hastalığın çok fazla yaygın olmadığı ve ölüm oranının da çok yüksek olmadığı bildirilmektedir. Klinik seyir insanlarla kıyaslandığında çok ağır değildir. Çoğunlukla tipik olmayan semptomlar gözlenir. Fakat hastalığın oluşması için uygun fiziksel şartların olması durumunda topallık dikkate değer bir belirtidir. Eklem yangısına bağlı olarak şekillenen topallık hali; bölgede hassasiyet, ısı artışı ve şişkinlikle karakterizedir. Bu yangıya bağlı olarak yürümede zorluk, hareketsizlik göze çarpar. Bunun yanında iştahsızlık, mizaç değişikliği gibi atipik semptomlarda görülebilir. Köpeklerde Lyme Hastalığının inatçı bir tedavi sonucunda antibiyotikler ile tedavisi mümkün olmaktadır. Fakat köpeklerin Lyme aşıları ile aşılanması ve kenelere karşı yapılacak mücadele, korunma için etkili yöntemlerdir.

İnsanları daha fazla etkileyen bu hastalık çoğunlukla teşhis sırasında gözden kaçmakta ve diğer hastalıklara benzemesi nedeni ile farklı teşhislerin konulmasına yol açmaktadır. İnsanlarda kene ısırmasını müteakip, belirgin olmayan bir ateş, grip benzeri belirtiler ile kas ve eklem ağrıları tanımlanmaktadır. Daha spesfik bir belirti olarak, değişik şekillerde oluşan kızarıklık (Eritem tablosu) önemlidir. Daha ağır durumlarda sinirsel semptomlar ve yüz felci gibi felç olayları görülebilir.Teşhiste kan tetkikleri ve bazı durumlarda şişmiş eklemden alınan eklem sıvısının incelemesi sonucunda laboratuar tetkikleriyle doğrulanır. ELISA ile kanda hastalık etkeni olan bakteriye karşı şekillenmiş antikorlar aranır.Bunun yanında teşhisin doğrulanması için diğer serolojik testlerden de yararlanılmaktadır.

Hastalığın öznesi keneler olduğu için öncelikle kenelere karşı önlem alınması gerekmektedir. Kenelerin bulunabileceği riskli bölgelere gidildiğinde mutlaka kene kontrolü yapılmalıdır.İnsanların, kenenin vücuda giremeyeceği şekilde giyinmesi çözüm olabilir. Fakat çoğunlukla buna dikkat etmemiz mümkün olmamaktadır. Keneler beslenmek için özellikle izole vücut bölgelerini tercih ettiği için vücut dikkatlice kontrol edilmelidir. Kene ısırmasından sonra yukarda değinmeye çalıştığım belirtiler varsa Doktorunuza kene ısırılması ile ilgili anamnezi vermeniz yararlı olacaktır. Köpeklerde ise, kenelerin aktif olduğu dönemlerde ve yerlerde kene kontrolü yapılması ve ilaçlanması ve Lyme aşıları ile aşılama muhtemel hastalık riskini asgariye indirecektir.



Sıkça Sorulan Sorular:


1. Köpeklerde Kene ilaçları Kullanırken Nelere dikkat edilmelidir.

Piyasada değişik firmaların değişik özellik ve formülasyonda ilaçları mevcuttur. Bunlar; Sıvı şekilde sırt bölgesine uygulananlar, toz şeklinde olanlar, tasma yada repellent tarzda spreyler mevcuttur. Veteriner Hekiminizle köpeğiniz için en uygun ilaçları seçmeniz daha yararlı olacaktır.

2. Bu Hastalık Kedilerde de Görülebilir mi?

Hastalığın Kedilerde de görüldüğüne dair bilgiler mevcuttur. Fakat insanlarda ve köpeklerdeki gibi şiddetli değildir.

3. Lyme aşıları nasıl yapılmalıdır?

İlk kez aşı yapılıyorsa üç hafta arayla iki kez yapılması, müteakip yıllarda da tekrarlanması etkili bir bağışıklığın oluşması için tavsiye edilen bir yöntemdir. Lyme aşısının viral, bakteriyel mikotik ve paraziter aşılara ek olarak yapılması ideal bir aşı programı olmasını sağlayacaktır.

4. Her Kene, Bu Hastalık Etkeni Olan Bakterileri Bünyesinde Bulundurur mu?

Hastalığın oluşabilmesi için öncelikle o bölgenin bakterilerle bulaşık olması gerekmektedir. O bölgede hastalığı nakledebilecek uygun kene cinslerinin olması gereklidir. Çoğunlukla hastalığı nakleden keneler İxodes keneleridir. Hastalığın oluşabilmesi içinde hastalıklı kenenin köpek yada insana tutunması ve hastalık etkenlerini nakledebilecek sürede kan emmesi gerekmektedir.

5. Köpekten köpeğe bulaşma olabilir mi?

Hastalıklı köpekten kan emen kenelerin, sağlıklı diğer köpeklerde kan emmesi sırasında hastalık etkenlerini nakletmesi şeklinde bulaşma olabilmektedir.

6. Keneleri nasıl ayırt edebiliriz?

Doğada çok fazla kene cinsi, türü ve alt türü mevcuttur. Bunların morfolojik yapıları, organelleri, gelişme formları birbirinden farklıdır. Dolayısıyla bunları sınıflandırmak uzmanlık isteyen bir iştir. Sınıflandırmada kenenin ait olduğu aile, soy, cins, tür, alt tür, cinsiyet, değişik gelişme formları ve benzeri özellikleri saptanır.

saol kusen

bişi deil